Jedne z najpopularniejszych szkodników ogrodowych – mszyce bez oporów panoszą się na wielu roślinach. Ich zwalczanie jest wyjątkowo trudne. Poznaj główne rodzaje mszyc, by wiedzieć, jak z nimi walczyć. W artykule podpowiemy, jakie środki na mszyce w ogrodzie i na balkonie będą najbardziej przydatne.

Mszyce mogą zaatakować zarówno rośliny znajdujące się w ogrodzie, jak i kwiaty balkonowe. Jeśli dostaną się do mieszkania, rozgoszczą się również na niektórych gatunkach doniczkowych. Pomimo swojego niewielkiego rozmiaru, owady te potrafią być bardzo szkodliwe. Nie tylko uszkadzają rośliny, lecz także przenoszą rozmaite choroby, zagrażające Twoim uprawom. Nie ulega wątpliwości, że stanowią one problem, który należy zwalczać.

Mszyce – co o nich wiemy?

Mszyce to bardzo zróżnicowana grupa owadów, spotykana zarówno na roślinach uprawianych w domu, jak i w ogrodzie. Poza ich szkodliwością bezpośrednią, są to również owady odpowiedzialne za przenoszenie wielu groźnych chorób wirusowych, na które nie ma skutecznych środków. Jedyną możliwością ochrony, jest skuteczna i wczesna walka z mszycami.

Mszyce charakteryzuje bardzo skomplikowany i zróżnicowany cykl rozwojowy. Częściowo mogą rozmnażać się płciowo, co z reguły kończy się składaniem przez nie jaj, ale równie często rozmnażają się bezpłciowo. Prowadzi to z kolei do zjawiska tzw. dzieworództwa. Podczas tego procesu mszyce rozmnażają się licznie bez udziału samców. To właśnie ta faza najczęściej przyczynia się do bardzo szybkiego powiększania liczby pokoleń tych owadów.

Wiele gatunków mszyc do przejścia pełnego cyklu wymaga zmiany żywiciela. Na przykład formy uskrzydlone mszyc szukają na gospodarza innej rośliny, by zapewnić sobie byt. 

Dowiedz się więcej >>> Mączniak prawdziwy a rzekomy

Rodzaje mszyc – skąd tak duża różnorodność?

W Europie duże zróżnicowanie w rozwoju wielu gatunków mszyc (a jest ich kilkadziesiąt!) jest związane z ich przystosowywaniem się do zmiennych warunków klimatycznych. Jest to typowe dla tych owadów.

Na rozwój większości gatunków mszyc i ich metabolizm duży wpływ ma temperatura. Zbyt wysoka, szczególnie podczas suszy, powoduje szybkie parowanie wody z ciała owadów, a niska wiosną – hamuje migrację tych szkodników. Od wielu lat jednak w Polsce przeważają warunki korzystne dla rozwoju mszyc. Zimy i początki wiosny są stosunkowo ciepłe, co przyczynia się do rozprzestrzeniania się insektów na znaczne tereny. Mszyce chętniej wędrują na młode rośliny, których szczyty są dobrze uwodnione, w czasie mniejszych opadów deszczu lub ich braku¹.

Najpopularniejsze gatunki mszyc, które możesz spotkać w swoim ogrodzie i na balkonie:

• mszyca burakowa (Aphis fabae) – niemal czarne mszyce najczęściej atakujące buraki, rabarbar, mak, szpinak, trzmielinę, kalinę i jaśmin;
• mszyca jabłoniowa (Aphis pomi) – zielone owady, oprócz jabłoni żerują również na irdze, głogu i pigwie;
• mszyca porzeczkowo-czyściecowa (Cryptomyzus ribis) – występuje w jasnozielonym lub żółtozielonym kolorze;
• zdobniczka jaworowa (Drepanosiphum platanoidis) – zielone osobniki, na ich odwłokach można dojrzeć ciemne poprzeczne paski;
• mszyca świerkowa zielona (Elatobium abietinum) – najczęściej atakuje świerk kłujący;
• mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana (Myzus persicae) – jasnozielone owady, dorosłe migrujące z częściowo brązowym tułowiem;
• mszyca różano-trawowa (Metopolophium dirhodum) – zielone lub różowe osobniki,
• bezrurka świdwianka (Anoecia corni) – czarne mszyce chętnie atakujące dereń;
• mszyca pelargoniowa – owady jasnozielone.

Uwaga, jeśli na spodzie liści roślin uprawnych zauważysz owady wyglądające jak białe mszyce, masz prawdopodobnie do czynienia z mączlikiem szklarniowym.

Mszyce na kwiatach i krzewach – jak duże zagrożenie stanowią dla roślin?

Szkodliwość mszyc może mieć charakter bezpośredni, polegający na wysysaniu zawartości soków komórkowych, ograniczając tempo wzrostu, jak i wygląd zaatakowanych roślin. Szkodliwość bezpośrednia szkodników niekiedy może być znaczna. Przykładowo zdobniczka jaworowa, rodzaj mszycy żerującej na niektórych gatunkach klonów, może prowadzić do zmniejszenia przyrostu liści nawet o 38%. Zdobniczka lipowa może przyczyniać się z kolei do silnego zahamowania wzrostu korzeni lipy.

W trakcie żerowania, część mszyc potrafi wprowadzać toksyczną ślinę, prowadząc do deformacji organów w postaci marszczenia i kędzierzawienia liści, karłowacenia czy też zmian w zabarwieniu roślin. Ponadto mszyce bardzo obficie wydzielają spadź, na której mogą rozwijać się grzyby czerniowe, dodatkowo ograniczając powierzchnię asymilacyjną roślin. W zdecydowanej większości owady te atakują nowe, najmłodsze przyrosty i stąd często spotyka się je na najmłodszych liściach. Często można je również znaleźć w szczytowych częściach młodych pędów.

Mszyca świerkowa zielona – poważne zagrożenie dla iglaków

Jedynym, jakkolwiek bardzo spektakularnym wyjątkiem, jest mszyca świerkowa zielona. W niektóre lata, szkodnik ten prowadzi do bardzo silnego ogałacania z igieł, szczególnie świerków kłujących. Pierwszym, mało niepokojącym objawem, jest przebarwianie pojedynczych igieł na pędach. Z czasem większa ich część zaczyna żółknąć i odpadać.

Przedstawiciele tego gatunku z reguły atakują pędy położone w dolnej części drzewa, choć zdarzają się przypadki, kiedy to objawy są widoczne w części wierzchołkowej. Silnie porażone drzewa mogą być nawet całkowicie pozbawione igieł.

Bardzo charakterystycznym objawem żerowania mszycy świerkowej zielonej są zielone igły, które pozostają wyłącznie na tegorocznych przyrostach. Z reguły uszkodzenia spowodowane przez tego szkodnika są dostrzegane dopiero w maju, kiedy to stopień rozwoju mszycy jest już bardzo zaawansowany. Gatunek ten nie jest łatwo zaobserwować, ponieważ owady żerują po spodniej stronie igieł i mają niewielkie rozmiary. Świerki kłujące, szczególnie po ciepłych zimach, wymagają w marcu i kwietniu regularnej obserwacji igieł po ich spodniej stronie.

Zwalczanie mszyc – środki na mszyce w ogrodzie

W celu zapewnienia wysokiej skuteczności, odpowiednie działania powinny zostać podjęte od razu po zauważeniu pierwszej kolonii owadów. Zastosować można między innymi naturalne roztwory, które odstraszają szkodniki. Niestety działają one przez stosunkowo krótki czas, a także nie wykazują odporności na opady atmosferyczne.

Skuteczne zwalczanie mszyc wymaga więc sięgnięcia po sprawdzone metody. Najlepszym rozwiązaniem będzie więc profesjonalny środek owadobójczy, taki jak Sanium AL. Zapewnia on najwyższą skuteczność wśród preparatów dostępnych na rynku. Jego zastosowanie jest niezwykle proste. Sprawdzi się w przypadku roślin ozdobnych, sadowniczych oraz warzyw.

Zwalczanie mszyc za pomocą tego środka pomoże w bardzo dużym stopniu ograniczyć ich liczebność. Preparat posiada w swoim składzie substancję czynną w postaci flupyradifuronu. Potrafi ona samodzielnie rozprzestrzeniać się na całą powierzchnię rośliny, dzięki czemu nawet mniej dokładny zabieg wykonany przez ogrodnika-amatora będzie skuteczny. Środek działa przez 60 dni od oprysku (a znajduje się w poręcznej butelce z precyzyjnym aplikatorem).

Pielęgnacja roślin i ochrona przed mszycami w jednym

Walka z mszycami może być również połączona z dbaniem o kondycją roślin. Na rynku są dostępne specjalne pałeczki doglebowe Sanium PIN. Działają nawet do 9 tygodni. To idealne połączenie preparatu na szkodniki z nawozem. Pałeczkę należy umieścić blisko korzeni rośliny w taki sposób, aby była całkowicie przykryta przez glebę. Następnie roślina powinna zostać obficie podlana wodą. Oprócz możliwości skutecznego pozbycia się szkodników, zyskać można także korzystniejszy wygląd roślin oraz poprawę ich zdrowotności.

Bibliografia

1. Strażyński P., Roik K., Rejestracja dynamiki lotów ważniejszych gospodarczo gatunków mszyc za pomocą aspiratora Johnsona i jej znaczenie w integrowanej ochronie upraw rolniczych, Progress in Plant Protection 61 (3) 2021