Utrzymanie domowej dżungli w świetnej kondycji to nie lada wyzwanie. Marzy ci się mieszkanie pełne najróżniejszych gatunków kwiatów doniczkowych – monster, strelicji, storczyków, paproci, sukulentów czy bananowców? Poznaj najważniejsze zasady ich uprawy. Jak pielęgnować rośliny doniczkowe, by zachwycały o każdej porze roku?

Jak pielęgnować rośliny doniczkowe? Podstawowe zasady

Od czego zacząć przygodę z roślinami pokojowymi? Powodzenie uprawy zależy od kilku istotnych czynników:

• stanowiska,
• częstotliwości podlewania,
• zraszania liści lub rezygnacji z tego zabiegu, 
• wilgotności powietrza,
• podłoża i wielkości doniczki,
• nawożenia,
• ochrony kwiatów przed chorobami i szkodnikami.

Należy przede wszystkim pamiętać, że to roślina dyktuje nam warunki, nie my jej. Nie istnieje jedna złota zasada, dzięki której w pełni zapanujemy nad kwiatami w domu. Każdy gatunek ma odmienne wymagania, do których trzeba podejść indywidualnie – jeśli zostaną spełnione, roślina będzie zachwycać prawidłowym wzrostem i swoim pięknem. Jak w takim razie pielęgnować rośliny doniczkowe? Poznaj podstawowe zasady uprawy kwiatów domowych i dowiedz się, jak je dostosowywać do poszczególnych gatunków.

Dlaczego w ogóle warto mieć rośliny w domu? Nie tylko cieszą oko, wypełniają sobą wnętrze i są elementem jego aranżacji, lecz także dają korzyści zdrowotne – oczyszczają powietrze z kurzu i szkodliwych cząsteczek gazów (potrafią m.in. wychwytywać cząsteczki formaldehydu, benzenu czy heksanu), podnoszą wilgotność powietrza czy usuwają CO₂ z pomieszczeń. Dowiedziono również, że poprawiają nasze samopoczucie oraz zdolność koncentracji, np. w pracy przy komputerze, zmniejszają występowanie bólów głowy bądź chorób gardła, obniżają objawy stresu. Obcowanie z roślinami i zajmowanie się nimi motywuje, poprawia pamięć, obniża napięcie, pobudza wyobraźnię i kreatywność, a także wyzwala zachowania opiekuńcze – również wśród małych dzieci¹.

Jak często podlewać kwiaty?

Roślina do zdrowego wzrostu potrzebuje nawadniania. Podlewanie to zabieg pielęgnacyjny, który wydaje się pozornie łatwy do wykonania i bezproblemowy. W rzeczywistości to właśnie z prawidłowym nawadnianiem mają problem początkujący amatorzy ogrodnictwa domowego. Zwykle za sygnał do kolejnego podlewania uznajemy przeschniętą powierzchnię podłoża. Podejście to wcale nie sprawdza się w uprawie wielu gatunków roślin doniczkowych. W takim razie jak często podlewać kwiaty w mieszkaniu?

Częstotliwość nawadniania jest uzależniona zarówno od gatunku rośliny, wilgotności i temperatury powietrza, jak i stanowiska – zwykle częstszego podlewania wymagają kwiaty ustawione w miejscu nasłonecznionym. O ile niektóre gatunki zniosą chwilowe przesuszenie podłoża, o tyle na przykład paprocie i skrzydłokwiat wymagają stale wilgotnej gleby (nie mokrej)². A to, czy jest optymalnie nawodniona, sprawdzamy organoleptycznie, umieszczając palec głębiej w podłożu – nie weryfikujemy jedynie wilgotności jego powierzchni. Jak podlewać? Najczęściej wlewa się wodę do podstawki doniczki za pomocą konewki. Podlewanie roślin z góry, bezpośrednio na glebę, stwarza ryzyko zmoczenia zawiązków kwiatów czy liści, czego nie lubią niektóre gatunki (np. begonia koralowa nie znosi moczenia liści).

W przypadku większości roślin doniczkowych zaleca się rzadsze, ale bardziej obfite podlewanie (szczególnie rzadziej zimą, latem – częściej). Gatunki, które zniosą chwilowe przesuszenie gleby (gdy np. zapomnimy je podlać) to między innymi:

• sukulenty, w tym kaktusy,
• bromelia i ananas,
• juka,
• nolina³.

Pozostaje pytanie: kiedy podlewać rośliny doniczkowe i czym? Nawadnianie kwiatów pokojowych dobrze jest przeprowadzać rano lub wieczorem – to szczególnie ważne latem, kiedy woda szybciej paruje z podłoża. Zwykle do podlewania używamy kranówki. Jest ona jednak przeważnie twarda i większość gatunków niekorzystnie może w dłuższej perspektywie czasu na nią reagować. Lepszym rozwiązaniem jest nawadnianie ich odstaną wodą (np. w butelkach przez kilka dni), przefiltrowaną albo ostudzoną przegotowaną, idealnie – deszczówką.

Stanowisko i podłoże – dlaczego są ważne?

By roślina prawidłowo się rozwijała, wymaga odpowiedniego miejsca – najróżniejsze gatunki preferują odmienne nasłonecznienie. Jeśli decydujemy się na roślinę cieniolubną, która źle znosi działanie promieni słońca, nie powinniśmy stawiać jej w wystawie południowej, w stanowisku pełnego nasłonecznienia.

Większość gatunków woli stanowisko o rozproszonym świetle bądź półcieniste. Mało jest okazów, które najlepiej rozwijają się w bezpośrednim nasłonecznieniu lub w zacienieniu. Z małą ilością światła, na wystawie północnej, poradzą sobie między innymi zamiokulkasy, bluszcze i filodendrony. Z kolei intensywne działanie promieni słońca zniosą kaktusy i sukulenty.

Coraz popularniejsze i modniejsze odmiany roślin doniczkowych ‘Variegata’ mają dużo większe wymagania świetlne⁴. Variegata to odmiany roślin o plamistych liściach i jasnych, białych przebarwieniach.

Dlaczego stanowisko jest tak ważne? Gatunki, które źle znoszą mocne nasłonecznienie, mogą tracić kondycję i ładny wygląd – ich liście zaczynają albo blaknąć czy żółknąć, albo ulegają poparzeniom. Z kolei rośliny doniczkowe preferujące kąpiele słoneczne, w miejscu zacienionym tracą wigor i rozwijają się w powolnym tempie.

W pielęgnacji roślin oprócz stanowiska ważne jest również podłoże. Przeważnie w amatorskich uprawach wykorzystuje się podłoże uniwersalne do kwiatów doniczkowych. Jest to dobre rozwiązanie, ale nie w dłuższej perspektywie czasu. Podłoże uniwersalne może stanowić bazę do stworzenia optymalnej mieszanki. Wybór gleby pod uprawę roślin doniczkowych to kwestia indywidualna – podłoże należy dokładnie dopasować do potrzeb gatunków, biorąc pod uwagę między innymi jego:

• odczyn (pH);
• przepuszczalność;
• frakcje – np. torf, keramzyt, zmielone łupiny orzecha kokosowego, kompost, piasek czy perlit;
• żyzność.

Rośliny w domu a szkodniki

Choć przeważnie szkodniki są dużo bardziej problematyczne w ogrodzie, nie oznacza to, że nie żerują na roślinach doniczkowych. Mogą zostać przyniesione do mieszkania w podłożu, wraz z nową rośliną bądź po prostu dostaną się do środka przez otwarte okno. Dużo szybciej rozprzestrzeniają się na zaniedbanych kwiatach. Aby właściwie uchronić rośliny przed insektami, niezwykle ważne jest ich szybkie rozpoznanie po zauważeniu objawów ich obecności. Jakie szkodniki mogą pojawiać się na roślinach doniczkowych? Popularne to między innymi:

• wciornastki – preferują palmy, anturia i storczyki;
• przędziorki;
• mszyce;
• tarczniki i miseczniki – szczególnie upodobały sobie kaktusy, sukulenty, fikusy, draceny, palmy i storczyki;
• mączlik szklarniowy – od jakiegoś czasu szkodnik ten atakuje również rośliny pokojowe;
• wełnowce – pojawiają się głównie na storczykach, fikusach, hojach, cytrusach i fiołkach afrykańskich⁵.

Jak uchronić kwiaty pokojowe przed szkodnikami?

• Zapewniaj optymalne warunki do wzrostu roślin zgodnie z ich wymaganiami.
• Dbaj o to, by nie przenawozić kwiatów.
• Wybieraj dobre jakościowo podłoże i nie stosuj do uprawy gleby pozyskanej z ogrodu przydomowego.
• W razie wystąpienia szkodników – stosuj opryski środkami owadobójczymi, np. Deltam AL, który działa między innymi na
• mszyce, mączliki czy gąsienice.

Możesz również wybrać preparat Sanium AL, który dzięki innowacyjnej substancji czynnej – flupyradifuronowi – zwalcza wyłącznie szkodniki, a pozostawia w spokoju owady pożyteczne. Rozprawi się nie tylko z mszycami, lecz także między innymi z czerwcami (misecznikami, tarcznikami, wełnowcami) czy mączlikiem szklarniowym.

Rośliny w ogrodzie – jak dbać o kwiaty doniczkowe wystawione na zewnątrz?

Niektóre kwiaty doniczkowe, jak oleandry, palmy, agawy, aloes, kaktusy, figowce, eukaliptusy, bananowce, cytrusy, można wystawiać późną wiosną na zewnątrz – do ogrodu, na balkon, na taras. O czym warto wówczas pamiętać? Należy mieć na uwadze, że gwałtowna zmiana stanowiska może się odbić na kondycji rośliny – niektóre gatunki mogą przeżyć stres fizjologiczny. Przenoszenie kwiatów warto zatem wykonywać stopniowo – z początku wystawiać je wyłącznie na kilka godzin⁶.

Na zewnątrz panują odmienne warunki niż w mieszkaniu – inne temperatura i wilgotność powietrza, nasłonecznienie, wiatr czy deszcz. Warto zadbać o to, by miejsce, w którym ustawimy doniczki z roślinami, było osłonięte od wiatru i dostosowane do potrzeb danego gatunku pod względem wystawy i nasłonecznienia. Na zewnątrz łatwiej o poparzenia liści. Wystawiając rośliny do ogrodu czy na balkon, trzeba się też liczyć ze zwiększeniem częstotliwości podlewania – woda dużo szybciej paruje na zewnątrz z podłoża – oraz dużo większym prawdopodobieństwem ataku szkodników.

Jak zadbać o prawidłowy wzrost roślin doniczkowych? Nawożenie roślin doniczkowych

Nawożenie roślin doniczkowych to jeden z ważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych. Istotne są zarówno częstotliwość dokarmiania kwiatów, jak i wybór preparatu (proporcje NPK – azotu, fosforu i potasu). Przeważnie możemy wybrać albo nawóz do roślin zielonych, albo nawóz do roślin kwitnących. Ich formuły są tak opracowane, by spełniały potrzeby wybranych gatunków – niekwitnących lub obsypujących się kwiatami. Możemy też sięgnąć po nawóz humusowy, który jest całkowicie naturalny, pozyskany w procesie przemiany materii dżdżownic kalifornijskich, i uniwersalny.

Na rynku są dostępne zarówno nawozy płynne, sypkie, granulowane, w sprayu, a także w postaci tabletek lub pałeczek. Różnorodność rodzajów tych produktów pozwala na dokładne dopasowanie ich do konkretnych roślin doniczkowych.

Nawóz w pałeczkach jest wygodnym rozwiązaniem dla początkujących osób. Umieszcza się je w podłożu, w którym powoli rozkładają się, uwalniając do gleby składniki pokarmowe. Taką formę ma między innymi preparat Protect Garden Sanium PIN. Wyróżnia się czymś jeszcze – w jego formule znajduje się środek owadobójczy (działa na mszyce i czerwce). Jest to więc nawóz do roślin doniczkowych, który można zastosować w momencie zauważenia objawów ataku szkodników – jednocześnie rozpoczniemy walkę z insektami i dokarmimy kwiat, poprawiając jego wygląd.

Bibliografia

1. Nowak J., Wpływ roślin ozdobnych na zdrowie człowieka, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 2005, 504, (1)
2. https://poradnikogrodniczy.pl/uprawa-roslin-doniczkowych-w-domu.php
3. Mazik M., Pielęgnacja roślin pokojowych, 2022, wyd. Dragon
4. Mazik M., Pielęgnacja roślin pokojowych, 2022, wyd. Dragon
5. Mazik M., Pielęgnacja roślin pokojowych, 2022, wyd. Dragon
6. https://zazieleni.pl/porady/o-czym-nalezy-pamietac-wystawiajac-latem-rosliny-na-balkon/